به یاد دکتر محمد ملکی
تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۱۹۰۷۷۹
ساعت 24 - هر روز صبح که از خواب بیدار می شوم، متوجه می شوم یکی از دیگر اعضای خانواده، دوستان یا محله از میان ما رفته است. این هم یکی از پیامدهای عمر طولانی است. امروز صبح متوجه شدم که جناب دکتر محمد ملکی، اولین رئیس دانشگاه تهران شب گذشته در اثر ایست قلبی در منزل خود درگذشت. همان طور ایستاده بودم مبهوت ماندم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آن وقت ها تجریش قریه کوچکی بود که اطراف آن را باغ ها و مزارع کشاورزی گرفته بود. در دامنه رشته کوه البرز، با هوایی معتدل و در تابستانها خنک به خاطر نسیمی که از روی برف ها و یخچال های طبیعی در فرورفتگی قطاع توچال بر تاج البرز به این روستا می رسید. و همچنین آب زلال همان برفها که از رودخانه های دربند و گلابدره در میانه تجریش- همان جایی که اکنون به پل تجریش معروف است- به پایین سرازیر بود. کار مردمان این روستا عموما باغداری و گوسفندداری بود. مزارع گندم نیز در پایین دست تجریش در فاصله بین پل رومی و زرگنده و یا به سمت شرق در حد فاصل دزاشیب و چیذر وجود داشت.تجریش در شمال شهر تهران واقع بود و چند جاده شاهی از تهران به سمت شمال از این روستا می گذشت. به همین جهت، مسیر دیگر روستاهای شمیران مانند اوین، درکه، نیاوران، جماران، شاه آباد، پس قلعه و دیگر روستاها به تجریش بود و از تجریش جاده موسوم به جاده قدیم شمیران به پیچ شمیران و دروازه شمیران در شهر تهران می رسید. نتیجتا حمل و نقل و تجارت در تجریش بیشتر شد و بازار تجریش شکل گرفت.
مشهدی ابوالقاسم ملکی و برادر کوچکتر او، مشهدی حسین، در آن زمان در اسد آباد در کناره غربی سعدآباد زندگی می کردند. در بخش شرقی قریه اسدآباد کاخ و باغ کوچکی به نام کاخ شهوند از دوره ناصرالدین شاه بود. این عمارت با سنگ مرمر سبز تزیین یافته بود. رضا شاه باغ سعدآباد را توسعه داد، بطوریکه من در 21 بهمن 1357 که وارد کاخ سعدآباد شدم 11 کاخ مستقل و تعداد زیادی ساختمان های وابسته در این مجموعه بود. خانواده ملکی به تجریش کوچ کردند و در میانه محله بالا و پایین تجریش سکونت گزیدند. تجریش حمامی داشت به نام حمام دوقلو. این حمام زنانه و مردانه عمومی حدفاصل دو محله در روستای تجریش بود. بازار تجریش که از میدان تجریش در بخش شرقی که امروز به نام میدان قدس خوانده می شود تا روی پل رودخانه دربند که امروز پل تجریش خوانده می شود امتداد داشت. در جنوب غربی بازار مزار امام زاده صالح علیه السلام بود. در شمال بازار به موازات بازار خیابان شهرداری فعلی بود. در شمال خیابان، به جای بیمارستان شهدای فعلی، آرامستان اهالی تجریش بود. کوچه ای که اکنون در روبروی سینما آستاراست، بازار را قطع می کرد و سپس به یک سه راه به نام ملک آباد می رسید و یک مسیر به سمت جنوب و در کنار رودخانه به باغ سفارت سویس و سپس باغ سفارت آلمان و بعد سفارت عثمانی و سفارت روسیه و نهایتا سفارت انگلیس می رسید و بعد به جاده قدیم می پیوست و به تهران منتهی می شد. سه راه ملک آباد و حمام دوقلو تجریش را دو نیم می کرد: بخش شرقی سه راه ملک آباد محله پایین خوانده می شد که در جنوب میدان تجریش به تکیه و مسجد اعظم که آن زمان تکیه پایین خوانده می شد می رسید و بخش غربی آن از کنار امازاده صالح تا پل تجریش و قنات مقصودبیک ادامه می یافت که به محله بالا شهرت داشت. بین ساکنان این دو محله هم طنز و متلک گویی به هم از گذشته بوده و هست.
مشهدی ابوالقاسم یک کارگاه قنادی در میانه بازار تجریش راه انداخت. آشپزخانه او در خانه او در زیر بازار نزدیک حمام دوقلو بود. مشهدی حسین هم بیرون از بازار، در خیابانی که اکنون به شهرداری می شناسیم یک کارگاه و مغازه قنادی راه انداخت. یکی از پسران مشهدی ابوالقاسم، رضا ملکی بود که بعد از گذراندن مراحل آموزشی دبیر دبیرستان ادیب تهران شد و یک کتابفروشی در بازار تجریش براه انداخت. او ابتدا عضو حزب توده بود و همراه با خلیل ملکی به نیروی سوم پیوست و با جلال آل احمد به جزیره خارک تبعید شد و در 1398 از دنیا رفت. یکی از پسران مشهدی حسین حسن ملکی بود که دبیر ادبیات بود و منتقد سینما و روزنامه نگار. دو کتاب شعر نیز در کارنامه خود دارد. او در 1394 درگذشت.
مشهدی ابوالقاسم یک پسر دیگر داشت به نام مصطفی. او در 1295 بدنیا آمد. سالهای اول درس را در همان تجریش خواند. بعد به علوم اسلامی گرایش پیدا کرد و سپس به نهضت مقاومت ملی ایران پیوست و در جریانات کودتای 1332 دستگیر و سپس به قم گریخت. در آن جا به لباس روحانیت درآمد و از 1346 به تجریش بازگشت و در مسجد همت تجریش مشغول فعالیت شد و نهایتا در 1362 فوت کرد.مشهدی حسین یک پسر داشت به نام محمد، او در 1312 به دنیا آمد. مادرش که به او عمه عذرا می گفتیم او را ناصر خطاب می کرد و برادرش حسن را منصور. ناصر در همان تجریش کنار دست پدرش بزرگ شد. او نیز مانند پسرعمویش مصطفی در جریانات ملی شدن نفت فعال بود و عضو جبهه ملی گردید. سپس به دانشگاه تهران وارد شد و در رشته دامپزشکی در سطح دکترا فارغ التحصیل شد. او اولین رئیس دانشگاه تهران پس از پیروزی انقلاب بود. فعالیتهای سیاسی او در قبل و پس از انقلاب بسیار است. او امروز درگذشت.
تا قبل از انقلاب، ناصر و مصطفی در یک صف بودند. در مسجد همت تجریش هر دو به فعالیت مشغول بودند. در جریان مبارزات منتهی به انقلاب ایران مسجد همت سنگری بی همتا بود. آیت الله مصطفی ملکی بدون توجه به فشارهای ساواک کار خود را می کرد. دکتر محمد ملکی هم در جمع گروه تفسیر قرآن شب های چهارشنبه بود. در آذر 1357 استادان دانشگاه تهران در ساختمان سازمان مرکزی تحصن کردند. ناصر از رهبران تحصن بود. چند روز بعد، روحانیت مبارز تهران نیز در مسجد دانشگاه تحصن خود را به عنوان اعتراض به دولت بختیار شروع کرد. مصطفی این بار یکی از گردانندگان تحصن بود.
در روز بعد از بیروزی انقلاب ایران، ناصر به ریاست دانشگاه تهران رفت. مصطفی در مسجد همت ماند و مسئولیت کمیته های انقلاب شمیرانات را به عهده گرفت. این دو با هم بودند. خاطرم هست که در شبهای ماه رمضان 1359 به این نتیجه رسیدیم که مسجد همت توان پذیرش این حجم از مشتاقان را ندارد. سخنرانی های ماه رمضان را در محوطه چمن سعدآباد برگزار کردیم. افراد متعددی در آن سی شب سخنرانی کردند. دو شب احیا آیت الله طالقانی صحبت کرد. خاطرم هست که جا برای سوزن انداختن نبود. در بیرون از زمین چمن و حتی در خیابان های زعفرانیه و ولی عصر. دو شب هم دکتر ملکی صحبت کرد.
ما در خانواده از هم فاصله نگرفتیم، هرچند که در سیاست راه های پسرعموها جدا شد. مصطفی در جامعه روحانیت مبارز باقی ماند و در 1362 بر اثر بیماری سرطان درگذشت. ناصر به زندان رفت. پس از آن علیرضا فرزند آیت الله ملکی در جنگ شهید شد. اما در همه این دوره ها، ناصر برای ما ناصر باقی ماند. او از معدود کسانی بود که بر سر آرمان خود ایستاد.در این سالهای آخر ابوذر فرزند ناصر گاهی برای دیدن من به دانشکده می آمد و یا در مسجد همت حضور می‌یافت. ناصر وضع خوبی از لحاظ سلامتی نداشت. همسرش چند ماه قبل فوت کرد و خودش هم دیشب.
چه جالب، رضا و منصور، دبیر بودند و اهل کتاب و رسانه. ناصر و مصطفی اهل علم و اصلاحات اجتماعی. درگذشت او را به پسرانش آقا ابوذر و دکتر عمار ملکی تسلیت می گویم. یادشان بخیر.
عباس ملکی- روزنامه شرق
منبع: ساعت24
کلیدواژه: احمدی نژاد دانشگاه تهران بازار تجریش مسجد همت مشهدی حسین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۱۹۰۷۷۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
(تصاویر) «قبرستان ممنوعه تهران» کجاست و مدیریت آن با چه کسانی است؟
قبرستان ممنوعه تهران، که با نام قبرستان دولاب نیز شناخته می‌شود، یک‌گورستان قدیمی مربوط به مسیحیان است. در واقع این قبرستان باغی بزرگ در اتوبان شهید محلاتی، بین خیابان‌های شهید رضایی و مستفیذ است که در میان اهالی به نام قبرستان «دولاب» شناخته می‌شود. این گورستان محل دفن مسیحیان کشورهای فرانسه، ایتالیا، روسیه و لهستان است که در سالهای دور در ایران زندگی می‌کردند و در این کشور نیز از دنیا رفته‌اند. تعدادی از این افراد سرباز و بخشی دیگر افراد غیرنظامی بوده‌اند که در بین آنها اشخاص مشهور نیز دیده می‌شود.
به گزارش همشهری آنلاین، افرادی که در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند، ملیت‌های مختلفی دارند. ملیت هر فرد با یک پرچم بر روی قبر مشخص شده است. بر روی سنگ قبرها نیز علائمی چون صلیب یا تصویری از یک بانوی غمگین دیده می‌شود. افرادی که در این قبرستان آرمیده‌اند، سربازان گمنام روسیه و لهستانی‌هایی هستند که در جنگ جهانی دوم در راه برگشت به وطن جانشان را از دست داده‌اند. تعدادی از قبرها نیز مربوط به کنت‌های فرانسوی، شاهزاده‌های گرجی و پزشکان دربار قاجار و پهلوی است. افراد مشهوری مانند «اوانس اوگانیانس» اولین کارگردان سینمای ایران و موسس اولین مدرسه بازیگری در ایران، «شاهین سرکیسیان» موسس تئاتر مدرن در ایران، «کنت دو مونت فرت» اولین رئیس پلیس ایران، «ولادیسلاو هورودکی» معمار اهل لهستان، «ولادیمیر گاردایستکی» معمار ایستگاه راه‌آهن تهران، «آلفرد ژان بانیست لومر» موسیقی‌دان نظامی فرانسوی مربوط به دوران ناصرالدین‌شاه قاجار که نخستین سرود ملی ایران را ساخت، «دکتر کلوکه» پزشک فرانسوی محمدشاه قاجار و «دکتر تولوزان» پزشک مخصوص ناصرالدین شاه که از جمله اقدامات او در ایران می‌توان به بهداشت عمومی و تشکیل مجلس حفظ‌الصحه اشاره کرد.
این محدوده در گذشته‌های دور زمین کشاورزی بود که بعدها تبدیل به قبرستان شد. اولین فردی که در این منطقه به خاک سپرده شد، دکتر «کلوکه» پزشک اختصاصی محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار بود. «کلوکه» در سال۱۸۵۵ در این خاک دفن شد. بعدها دکتر تولوزان، یکی از پزشکان فرانسوی دربار قاجار، زمین‌های این منطقه را خرید و آن را به گورستان مسیحیان مقیم تهران تبدیل کرد. بخش‌های مختلف این گورستان توسط سفارت‌های فرانسه، ایتالیا و لهستان خریداری شد و اکنون آنها این محل را مدیریت می‌کنند.
قبرستان دولاب بیش از ۷۵ هزار مترمربع مساحت دارد و دارای ۵ بخش مختلف است. هرکدام از این بخش‌ها ورودی جداگانه‌ای دارند. در میان قبرستان نیز یک خیابان وجود دارد که این ۵ بخش را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می‌کند. سه بخش کاتولیک، ارتدوکس و ارامنه گریگوری در قسمت شرقی و دو بخش ارامنه کاتولیک و آشوری‌های کلدانی در قسمت غربی قبرستان دولاب قرار دارد. بزرگ‌ترین بخش قبرستان دولاب مربوط به ارامنه است که حدود ۴۴ هزار مترمربع را در برمی‌گیرد. اغلب افرادی که در این بخش مدفون شده‌اند، ارامنه ایرانی هستند که در بین آنها افراد نامی و سرشناسی چون شاهین سرکیسیان، آرام گارونه، اسرائیل ساهاکیان، زورا ساگینیان، مارکار قارابگیان، نیکلای لاوری و نیکوکاران درمانگاه خیریه آودیسیان دیده می‌شوند. قدیمی‌ترین سنگ قبر این بخش مربوط به سال ۱۳۷۵ است. پس از آن تدفین در این قبرستان از طرف شهرداری تهران ممنوع اعلام شد.
مسیحیان ارتدوکس در بخش ارتدوکس‌های قبرستان دولاب دفن شده‌اند که از مشهورترین آنها می‌توان به نیکولای مارکف معمار و آنتوان سوروگین عکاس اشاره کرد. این افراد هر دو روسی بوده‌اند و اصالت گرجی داشتند. در قسمت ورودی این بخش یک آرامگاه دیده می‌شود که با معماری گرجی و به شکل کلیسا ساخته شده است. این آرامگاه به مینادورا خوشتاریا، همسر آکاکی خوشتاریا تعلق دارد. آکاکی خوشتاریا تاجر گرجی است که امتیاز استخراج نفت شمال ایران را از دربار قاجار دریافت کرده و در این منطقه مشغول فعالیت بود. همچنین قسمت دیگری از قبرستان دولاب، که با عنوان ترسناک‌ترین بخش شناخته می‌شود، مربوط به ۲۶ مهندس ایتالیایی است. مهندسین معدنی که در سالهای ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۳ در ایران کار می‌کردند و همین‌جا جان خود را از دست دادند. قبرهای این افراد در زیرزمین و لای دیوارها قرار دارد و سنگ قبر آنها نیز به صورت ایستاده دوتادور این دیوارهای نصب شده است.
در واقع برای ورود به این بخش باید از میان مردگانی ایستاده عبور کنید که کمی ترسناک است. از سوی دیگر حدود ۱۴هزار و ۲۰۰ مترمربع از قبرستان متعلق به کاتولیک‌هاست. در این بخش قبر افراد مشهوری چون دکتر کلوکه، دکتر جمشید اعلم و ولادیمیر گاردایستکی دیده می‌شود. اکنون قبرستان ممنوعه توسط سفارت‌خانه‌های مربوطه مانند روسیه، لهستان، فرانسه و شورای خلیفه‌گری ارامنه مدیریت می‌شود. یک خانواده در این قبرستان زندگی می‌کنند که نگهبانی از قبرستان را بر عهده دارند.
سایر اخبار
هفت مصدوم و کشته بر اثر برخورد سواری تارا و پراید در بویین میاندشت